مصاحبه معرفی رشته مهندسی مکانیک

این مصاحبه به صورت کاملا رایگان برای راهنمایی دانش‌ آموزان در انتخاب رشته کنکور کارشناسی تهیه شده است. در این مصاحبه مهندس بهنام یزدان‌خو سوالات متنوعی در خصوص مهندسی مکانیک، آینده شغلی این رشته، مهارت‌های مورد نیاز و …. از مهمان‌های برنامه یعنی مهندس میلاد وحیدیان و مهندس محیا بریری می‌پرسند.
شما را دعوت به تماشای این مصاحبه می‌کنم.
در انتهای همین پست سوالات خود در خصوص مهندسی مکانیک را می‌توانید بپرسید.

مهندسی مکانیک به زبان ساده:

اولین چیزی که ممکن است با شنیدن کلمه مهندسی مکانیک در ذهن شما شکل بگیرد مردانه بودن این رشته و سروکار داشتن آن با تعمیرات خودرو است. این تصور رایج فاصله زیادی با ماهیت دانش مهندسی مکانیک دارد. این مقاله به شما کمک می‌کند تا تصویر واضحی از دنیای مهندسی مکانیک، حوزه­های درسی و کاری آن و همین‌طور ویژگی‌های فرد مناسب برای تحصیل در این رشته جذاب و گسترده را پیدا کنید.

ساخت در مهندسی مکانیک
ساخت در مهندسی مکانیک

مهندسی مکانیک یکی از قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین شاخه‌‌‌های مهندسی است، که علم فیزیک و ریاضی را با دانش­های مختلفی از جمله علم مواد ترکیب نموده و به طراحی، تحلیل، ساخت و نگهداری سیستم‌های مکانیکی می‌پردازد. مهندسی مکانیک شاخه‌ای از مهندسی است که به طراحی، تولید و راه‌اندازی ماشین‌آلات، از موارد نسبتاً ساده تا ماشین‌های پیچیده‌تر و حتی کل تأسیسات و کارخانه‌ها می‌پردازد. مهندسی مکانیک بر مبنای درک مفاهیمی مانند استاتیک، دینامیک، ترمودینامیک، علوم مواد، مکانیک جامدات و سیالات، طراحی اجزاء و برق بنا شده است.

علاوه بر این اصول، مهندسان مکانیک برای طراحی و تجزیه و تحلیل کارخانه‌های تولیدی، تجهیزات و ماشین‌آلات صنعتی، سیستم‌‌‌های گرمایشی و سرمایشی، از ابزارهایی مانند طراحی به کمک کامپیوتر (CAD)، تحلیل به کمک کامپیوتر (CAE)، ساخت به کمک کامپیوتر (CAM) و مدیریت چرخه عمر محصول استفاده می‌کنند. این رشته در حوزه‌ی سیستم‌های حمل‌ونقل، هواپیماها، وسایل نقلیه آبی، رباتیک، تجهیزات پزشکی، سلاح‌ها و سایر موارد استفاده می‌شود. مهندسان مکانیک برای طراحی، توسعه، ساخت و آزمایش انواع دستگاه‌های مکانیکی، ابزارها، موتورها و ماشین‌ها کار می‌کنند.

کار مهندسان مکانیک می‌تواند موارد را مستقیماً در چرخه عمر محصول، از طراحی و توسعه اولیه تا نصب، آزمایش و نگهداری ببرد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید زمینه‌های کاربردی و تحقیقاتی مهندسی مکانیک بسیار گسترده است و همین موضوع باعث شده تا همواره جزو رشته‌های پرطرفدار دانشگاهی در دنیا باقی بماند.

مهندسی مکانیک به‌عنوان یک رشته‌ تحصیلی در جریان انقلاب صنعتی اروپا در قرن هجدهم ظهور کرد. با این حال، مسیر پیشرفت آن را می‌توان هزاران سال در سراسر جهان جستجو کرد. در قرن نوزدهم، تحولات فیزیک منجر به پیشرفت چشمگیر علم مهندسی مکانیک شد. این رشته به طور مداوم برای ترکیب و به کارگیری پیشرفت‌ها تکامل یافته است. امروزه مهندسان مکانیک به دنبال پیشرفت‌هایی در زمینه‌هایی مانند کامپوزیت، مکاترونیک و فناوری نانو هستند. همچنین با رشته‌های دیگر همانند مهندسی هوافضا، مهندسی متالورژی، مهندسی عمران، مهندسی برق، مهندسی ساخت، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع و سایر رشته‌های مهندسی همپوشانی دارد. مهندسان مکانیک همچنین ممکن است در زمینه مهندسی پزشکی، به ویژه بایومکانیک، پدیده‌های حمل‌ونقل، بایومکاترونیک، بایوتکنولوژی و مدل‌سازی سیستم‌های بایولوژیکی کار کنند.

از نظر فنی، یک مهندس مکانیک توانایی استفاده از اصول و تکنیک‌های حل مسئله مهندسی از طراحی تا تولید و بازار برای هر وسیله‌ای را دارد. مهندسان مکانیک کار خود را با استفاده از اصول حرکت‌شناسی و عامل به وجود آمدن حرکت (سینتیک) تجزیه و تحلیل می‌کنند بدین ترتیب که اطمینان حاصل می‌کنند که طراحی‌ها با اطمینان و کارآمدی بالا  قابل استفاده هستند. تقریباً هر محصول یا خدمتی در زندگی مدرن احتمالاً به نوعی توسط مهندس مکانیک برای کمک به بشریت لمس شده است. این شامل حل مشکلات امروز و ایجاد راه‌حل‌های آینده در حوزه انرژی، حمل‌ونقل، اکتشافات فضایی، تغییر اقلیم و سایر موارد است. محل کار یک مهندس مکانیک می‌تواند درون یک کارخانه، روی یک اسکله دریایی، درون یک نیروگاه حرارتی، درون دفتر یک شرکت مهندسی مشاور و … باشد.

ریشه دواندن در بسیاری از چالش‌ها و نوآوری‌ها در بسیاری از زمینه‌ها به این معنی است که رشته مهندسی مکانیک بسیار گسترده است. برای تأمین این تقاضای گسترده، مهندسان مکانیک ممکن است یک قطعه، ماشین، سیستم یا فرآیندی را طراحی کنند. این طراحی از ماکرو تا میکرو، از بزرگ‌ترین سیستم‌ها مانند ماشین‌ها و ماهواره‌ها تا کوچک‌ترین اجزا مانند سنسورها و سوئیچ‌ها متغیر است. هر چیزی که باید ساخته شود یا در واقع هر چیزی که دارای قطعات متحرک باشد، به تخصص مهندس مکانیک نیاز دارد.

نمونه‌ای از فعالیت مهندس مکانیک گرایش بایومکانیک
نمونه‌ای از فعالیت مهندس مکانیک گرایش بایومکانیک

مهندسی مکانیک به‌عنوان یک رشته‌ تحصیلی در جریان انقلاب صنعتی اروپا در قرن هجدهم ظهور کرد. با این حال، مسیر پیشرفت آن را می‌توان هزاران سال در سراسر جهان جستجو کرد. در قرن نوزدهم، تحولات فیزیک منجر به پیشرفت چشمگیر علم مهندسی مکانیک شد. این رشته به طور مداوم برای ترکیب و به کارگیری پیشرفت‌ها تکامل یافته است. امروزه مهندسان مکانیک به دنبال پیشرفت‌هایی در زمینه‌هایی مانند کامپوزیت، مکاترونیک و فناوری نانو هستند. همچنین با رشته‌های دیگر همانند مهندسی هوافضا، مهندسی متالورژی، مهندسی عمران، مهندسی برق، مهندسی ساخت، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع و سایر رشته‌های مهندسی همپوشانی دارد. مهندسان مکانیک همچنین ممکن است در زمینه مهندسی پزشکی، به ویژه بایومکانیک، پدیده‌های حمل‌ونقل، بایومکاترونیک، بایوتکنولوژی و مدل‌سازی سیستم‌های بایولوژیکی کار کنند.

از نظر فنی، یک مهندس مکانیک توانایی استفاده از اصول و تکنیک‌های حل مسئله مهندسی از طراحی تا تولید و بازار برای هر وسیله‌ای را دارد. مهندسان مکانیک کار خود را با استفاده از اصول حرکت‌شناسی و عامل به وجود آمدن حرکت (سینتیک) تجزیه و تحلیل می‌کنند بدین ترتیب که اطمینان حاصل می‌کنند که طراحی‌ها با اطمینان و کارآمدی بالا  قابل استفاده هستند. تقریباً هر محصول یا خدمتی در زندگی مدرن احتمالاً به نوعی توسط مهندس مکانیک برای کمک به بشریت لمس شده است. این شامل حل مشکلات امروز و ایجاد راه‌حل‌های آینده در حوزه انرژی، حمل‌ونقل، اکتشافات فضایی، تغییر اقلیم و سایر موارد است. محل کار یک مهندس مکانیک می‌تواند درون یک کارخانه، روی یک اسکله دریایی، درون یک نیروگاه حرارتی، درون دفتر یک شرکت مهندسی مشاور و … باشد.

ریشه دواندن در بسیاری از چالش‌ها و نوآوری‌ها در بسیاری از زمینه‌ها به این معنی است که رشته مهندسی مکانیک بسیار گسترده است. برای تأمین این تقاضای گسترده، مهندسان مکانیک ممکن است یک قطعه، ماشین، سیستم یا فرآیندی را طراحی کنند. این طراحی از ماکرو تا میکرو، از بزرگ‌ترین سیستم‌ها مانند ماشین‌ها و ماهواره‌ها تا کوچک‌ترین اجزا مانند سنسورها و سوئیچ‌ها متغیر است. هر چیزی که باید ساخته شود یا در واقع هر چیزی که دارای قطعات متحرک باشد، به تخصص مهندس مکانیک نیاز دارد.

یک مهندس مکانیک به چه فعالیت‌هایی می‌پردازد؟

مهندسان مکانیک با طراحی، تجزیه و تحلیل، آزمایش، توسعه و نظارت بر ساخت ماشین‌های تولید برق مانند ژنراتورهای الکتریکی، موتورها و توربین‌ها و همچنین ماشین‌هایی که از نیرو استفاده می‌کنند، مانند تهویه مطبوع و واحدهای تبرید، سیستم‌های جابجایی مواد مانند نوار نقاله و… در یکی از گسترده‌ترین زمینه‌های مهندسی کار می‌کنند. به‌عنوان مهندسان حرفه‌ای مدرن، مهندسان مکانیک از سیستم‌های کامپیوتری برای آزمایش طرح‌ها و اجرای شبیه‌سازی‌ها برای تعیین نحوه کار یا ادغام یک ماشین با سیستم‌های متصل، همچنین برنامه‌های طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) و تولید به کمک کامپیوتر (CAM) استفاده می‌کنند. مهندسان مکانیک همچنین باید دینامیک، مکانیک، ترمودینامیک، تحلیل سازه و الکتریسیته را بدانند. مهندسی مکانیک اغلب با سایر رشته‌های مهندسی از جمله مهندسی عمران، شیمی، صنایع و برق هم‌پوشانی دارد.

یک مهندس مکانیک معمولاً وظایفی مانند موارد زیر را انجام می‌دهد:

  • تجزیه و تحلیل مشکلات و خرابی‌های مکانیکی دستگاه برای یافتن علت و راه‌حل
  • طراحی یا بازطراحی و تطبیق دستگاه‌های مکانیکی
  • توسعه و آزمایش نمونه‌های اولیه مکانیکی، تغییر طرح‌ها بر اساس نتایج آزمایش
  • نظارت بر فرآیندهای تولید که این کار معمولاً به درک فیزیک مکانیکی، نیروها، چرخش، ارتعاشات و سرعت نیاز دارد.
سازه‌ها در مهندسی مکانیک
سازه‌ها در مهندسی مکانیک

محل کار مهندسان مکانیک

مهندسان مکانیک با توجه به صنعتی که در آن مشغول به کار هستند، در مکان‌های مختلفی کار می‌کنند. فرصت‌های شغلی را می‌توان تقریباً در هر جایی که نوآوری در حال وقوع است، از جمله در صنایعی مانند هوافضا، خودروسازی، شیمیایی، ساخت‌وساز، کالاهای مصرفی، دفاعی، الکترونیک، دریایی، فلزات و مواد، داروسازی، راه آهن و آب و برق یافت.
مهندسان مکانیک برای کار در یک موقعیت غیر مهندسی، چه در مهندسی و چه در جاهای دیگر، استخدام می‌شوند. این موقعیت‌ها ممکن است شامل تدریس، مدیریت، مشاوره فنی و فروش، انتشارات یا روزنامه‌نگاری‌های علمی، دولتی، نظامی، پزشکی، پژوهشی و غیره باشد. اکثر مهندسان مکانیک در یک محیط اداری کار می‌کنند، اگرچه ممکن است بازدیدهایی از سایت‌ها برای بررسی مشکلات یا رسیدگی به قطعات تجهیزات وجود داشته باشد.

محیط کار مهندسان مکانیک
محیط کار مهندسان مکانیک

گرایش‌های مهندسی مکانیک:

گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی مکانیک عبارت‌اند از:

گرایش طراحی کاربردی: طراحی و تحلیل در حوزه جامدات

گرایش تبدیل انرژی: طراحی و تحلیل در حوزه مکانیک سیالات (آب و گازها) و انرژی

گرایش ساخت و تولید: طراحی و تحلیل در حوزه ساخت و تولید قطعات مکانیکی

گرایش بایومکانیک: طراحی و تحلیل در حوزه تجهیزات و مواد لوازم پزشکی، ایمپلنت‌ها، اورتزها و پروتزهای مناسب و سازگار با بدن موجود زنده‌

مهندسی دریا: طراحی و تحلیل در حوزه کشتی و سازه‌های دریایی (مثل اسکله‌ها و سکوهای نفتی متحرک)، پایداری کشتی در مقابل امواج جانبی و طراحی مربوط به ناوبری (مسیریابی کشتی)

مکاترونیک:  مهندسی مکانیک + الکترونیک که ترکیب سه رشته مهندسی مکانیک، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر است. در این رشته رسیدن به نگاهی یکپارچه برای سیستم‌های متشکل از اجزای مکانیکی، الکترونیکی، کنترلی و نرم‌افزاری دنبال می‌شود. استفاده از ارتباط داخلیِ میان ‌رشته‌های مهندسی مرتبط با اتوماسیون و خودکارسازی با هدف ایجاد کنترل‏ در سیستم‌های ترکیبی، اصلی‌ترین رسالت مکاترونیک است که می‌تواند در نهایت باعث رسیدن به سیستم‌های ساده‌تر، ارزان‌تر، راحت‌تر و انعطاف‌پذیرتر اتوماتیک شود.

 

از نظر فنی، مهندسی مکانیک استفاده از اصول و تکنیک‌های حل مسئله از طراحی تا تولید و عرضه یک محصول می‌باشد. بنابراین طراحی اولیه در مهندسی مکانیک از اهمیت ویژه برخوردار است و نیازمند دقت و خلاقیت بسیار است. نکته موجود این است که اگر ما به عنوان یک مهندس مکانیک به رشته خود علاقه داشته باشیم و مهارت‌های لازم را کسب نماییم، قطعا در آن موفق خواهیم شد و تحصیل در این رشته را با وجود سختی‌های بسیار، شیرین‌ و لذت‌بخش خواهیم کرد.

متن این مصاحبه به شرح زیر است:

۱- توضیح کلی در مورد رشته و گرایش‌های مختلف آن (توصیف اجمالی)

مهندسی مکانیک بسیار شبیه به فیزیک دبیرستان و استفاده از ریاضیات خوانده شده در دوره دبیرستان است. ما در مهندسی مکانیک دو کار مهم را انجام می‌دهیم:
۱. بررسی حرکت شناسی
۲. بررسی عامل وجود حرکت
به طور کلی مهندسی مکانیک به توصیف حرکت و عامل به وجود آمدن حرکت می پردازد. این سیستم مورد تحلیل می تواند سیال یا جامد باشد.

۲- دروس دبیرستانی شبیه رشته (جهت دید گرفتن داوطلبان نسبت به رشته)

دروسی دبیرستانی که باید بر آن تسلط داشته باشید شامل: هندسه، جبر، حساب دیفرانسیل و مباحث مهم ریاضیات و همچنین مباحث حرکت شناسی، گرما، انتقال حرارت و.. در فیزیک می‌باشد

۳- شباهت و تفاوت با سایر رشته‌ها (مثلا تفاوت شیمی و مهندسی شیمی در چیست؟ یا شباهت مکانیک و هوافضا چقدر است؟)

مهندسی مکانیک در مقطع کارشناسی به صورت عمومی و بدون گرایش ارائه می‌شود. ولی در مقطع کارشناسی ارشد به سه گرایش اصلی: ساخت و تولید، سیالات و جامدات تقسیم می‌شود.
در طی ترم‌های اول اغلب درس‌های این رشته مشابه و حتی مشترک با دیگر رشته‌های مهندسی است و در ترم های بالاتر کم کم تفاوت ها بیشتر و درس‌ها تخصصی تر می‌شوند.
رشته مکانیک گرایش سیالات خیلی به مهندسی شیمی گرایش نفت شباهت دارد.
گرایش طراحی کاربردی (جامدات) به مهندسی عمران، معدن و کشاورزی شباهت دارد. دینامیک و کنترل (جامدات) نیز به مهندسی هوا فضا و برق شباهت دارند.
گرایش مورد نظر را باید با توجه به علاقه، بازار کار و.. در مقطع کارشاسی ارشد انتخاب کرد.

۴- توضیح در مورد چارت درسی (دروس سخت، آسان، مهم، بی ربط به رشته و …)
– دروس اصلی
-دروس اختیاری / دروس مربوطه از رشته‌ها و دانشکده‌های دیگر

دروت اصلی: استاتیک، دینامیک، مقاومت مصالح (مکانیک جامدات)، طراحی اجزاء ماشین، مکانیک سیالات، ترمودینامیک، انتقال حرارت، ارتعاشات و کنترل

دانش ریاضی:
ریاضی عمومی ۱، ریاضی عمومی ۲، معادلات دیفرانسیل، ریاضی مهندسی                                                                                 

دانش فیزیک:فیزیک ۱،فیزیک۲، استاتیک، مقاومت مصالح، طراحی اجزاء،     

مکانیک سیالات، انتقال حرارت، دینامیک، ارتعاشات، کنترل                        

به نوعی در مکانیک دروس ریاضی و فیریک را باهم مخلوط می‌کنیم.         

 دروس اختیاری: روش اجزای محدود(جامداتی)، دینامیک سیالات محاسبات (سیالات)، روش‌های ساخت و تولید (جامدات و ساخت و تولید) 

۵- تفاوت رشته با آنچه عموماً دانش‌آموزان دبیرستانی فکر می‌کنند و همچنین تصورات و باورهای غلط (مثلا مهندسی مکانیک الزاما فقط در مورد خودرو نیست، یا مهندسی کامپیوتر در مورد کار با ویندوز نیست)

  اغلب مردم با شنیدن اسم مهندسی مکانیک ذهنیت شان به سمت مکانیک ماشین وتعمیرات می رود.
کسی که وارد رشته مکانیک میشود الزاما با خودرو و تعمیرات خودرو سرو کله نمیزند و با بازار کارو طیف وسیعی مواجه میشود.
تصور غلط دیگری که در جامعه وجود دارد بحث مردانه بودن این رشته
وعدم مناسب بودن این رشته برای خانمهاست که تصور کاملا نادرستی است.
چون گرایش هایی مانند طراحی دارای محیط کاری کاملا تمیز و حساس میباشدو چه بهتر که هم خانم ها و هم آقایون در این حوزه فعالیت داشته باشند که احتمالا دیدن مهندسین مکانیک در قسمت کارخانه های خارج از شهر باعث رواج این ذهنیت غلط شده است.

۶- زمینه‌های کاری مختلف جهت آینده شغلی

۷- آینده تحصیلی جهت مقاطع بالاتر (هم در داخل هم در خارج)

۸- وضعیت مهاجرت با رشته مورد نظر (آیا در خارج از کشور خواهان دارد یا خیر)

۹- معایب و نقاط ضعف رشته مهندسی مکانیک

درآمد ناکافی نسبت به سنگینی و سختی رشته
یکی مشکل‌ها عدم علاقه دانشجویان به این رشته می‌باشد که در بسیاری از موارد فقط با توصیه دوستان و دیگران وارد این رشته شده اند.
برای فردی که بخواهد در سن ۲۵ سالگی به درآمد معقولی برسد، رشته مکانیک رشته مناسبی نیست چون واقعا رشته سنگینی است و نیازمند تلاش و اراده بسیار است.
باید بدانیم که در حال حاضر دانشگاه تهران به تنهایی حدود ۱۴۰۰ دانشجوی مکانیک دارد و قطعا بدلیل پرطرفدار بودن این رشته بازار کاری کاملا رقابتی خواهد داشت.
۲.محیط کار
محیط کار مهندسی مکانیک اغلب شامل کارخانه ها می‌باشد و حدود ۷۰ درصد مهندسین مکانیک در کارخانه‌ها و دپارتمان‌های مربوط به تولید مشغول هستند.
(مثل :مپنا، ایران خودرو، سایپا، گروه بهمن، پتروشیمی‌ها، صنایع نفت وگاز، ایرانول و…)
وتنها ۳۰ درصد از مهندسین این رشته در مراکز تحقیقاتی فعالیت می‌کنند.
واغلب مجبور به فعالیت در خارج از شهر و مکان های سخت با آب و هوای مختلف هستند.
۳.زیاد بودن رقابت در مهندسی مکانیک
رشته مکانیک کاملا به صنعت و تولید کشور مرتبط است و حتی تحریم ها روی بازارکار آن تاثیر می‌گذارند. درحالیکه دیگر رشته های مهندسی همانند معماری، عمران کمتر با این مشکل مواجه هستند

۱۰- مهارت‌ها و توانایی‌های علمی لازم برای ورود به رشته (مثلا مهندسی مکانیک نیاز به پایه ریاضی و فیزیک قوی دارد)  روحیات لازم برای ورود به رشته (مثلا روحیه مدیریتی، خلاقیت بالا، مهارت‌های ارتباطی قوی یا …)

افرادی که استعدادی در ریاضی و فیزیک دارند و به ادامه دادن آن علاقه دارند میتوانند در این رشته موفق شوند.
همچنین بحث طراحی موجود در این رشته که اغلب مهندسین مکانیک با آن سروکار دارند نیازمند خلاقیت و علاقه است.
توانایی حل مسئله وتحلیل مسائل نیز از دیگر مهارت های لازم برای این رشته است.
اما جدای از تمامی مطالب بیان شده باید اشاره کرد که مهم ترین مسئله با وجود تمامی سختی های موجود داشتن علاقه و شناخت کافی نسبت به این رشته است.

چون صرفا کسب رتبه لازم و توصیه دیگران برای ورود به این رشته کافی نیست
چون بسیاری از دانشجویان بعد از مدتی با دیدن سختی و سنگینی این رشته خسته شده وتغییر رشته میدهند.
باوجود تمامی مشکلات موجود باید دانست که مهندسی مکانیک رشته ای است که تنوع بسیار زیادی دارد که می توان در زمینه های طراحی، تولید وساخت با هر روحیه وعلاقه ای فعالیت کردو یکی از نقاط قوت این رشته تنوع و وسعت آن است که در بسیاری از رشته ها این موارد وجود ندارد. 

رشته مکانیک رشته کاملا ملموسی است که می توان نمود بصری موارد طراحی شده را دید که همین شیرینی این رشته را با وجود سختی های بسیار بیشتر می‌کند.

نویسنده:
مهندس میلاد وحیدیان 
دانشجوی دکترای مهندسی مکانیک دانشگاه تهران

(برای مطالعه بیشتر روی نام یا تصویر ایشان کلیک کنید)