معرفی رشته مهندسی هوافضا

متن این مصاحبه به شرح زیر است:

۱- توضیح کلی در مورد رشته و گرایش‌های مختلف آن
واقعیت این است که اکثر افراد نسبت به رشته‌ی هوافضا یک دید دیگر دارند. خیلی از افراد فکر می‌کنند این رشته راجع به فضانوردی و خلبانی هست که هیچ ارتباطی نسبت به رشته‌ی هوافضا ندارند. این رشته مربوط می‌شود به مکانیک اجسام پرنده. یعنی تقریبا می‌توان گفت رشته‌ی مکانیک است که مختص به اجسام پرنده است. مانند موشک، ماهواره، هواپیما، پهپاد و…

۲- دروس دبیرستانی شبیه رشته
در همه‌ی رشته‌های مهندسی ما به ریاضی و فیزیک نیاز داریم. ولی در هوافضا شاید آنقدر که از فیزیک استفاده می‌شود از ریاضی استفاده نشود. یعنی بیس این رشته فیزیک هست. مباحث دینامیک، قوانین نیوتون، ترمودینامیک، سیالات از جمله مطالب اساسی فیزیک در این رشته است. برای مباحثی که مربوط به احتراق می‌شوند، شیمی هم لازم است. یعنی باید بتوانید یک فرمول مربوط به یک واکنش را بنویسید و آن را تحلیل کنید. به صورت کلی این رشته بیشتر با فیزیک سروکار دارد اما شیمی و ریاضی هم در کنار خود دارد.

۳- شباهت و تفاوت با سایر رشته‌ها (مثلا تفاوت شیمی‌ و مهندسی شیمی‌ در چیست؟ یا شباهت مکانیک و هوافضا چقدر است؟)
تقریبا می‌توان گفت ۸۰ درصد دروس مکانیک و هوافضا باهم مشترک هستند و در گذشته مخصوصا در مقطع کارشناسی هوافضا نبود و فقط مکانیک بود و رشته‌ی هوافضا را فقط در ارشد داشتیم. اما چندین ساله که خود هوافضا به عنوان رشته‌ی مستقل در کارشناسی هست. از ۲۰ درصد دروسی که متفاوت است، اینگونه نیست که کاملاً دروس متفاوت باشند. مثلا اگر درسی در مکانیک درباره‌ی انواع احتراق در موتور باشد، دانشجویان هوافضا همین درس را درباره‌ی احتراق در موتور هواپیما ها بررسی می‌کنند. پس می‌توان گفت این دو درس پایه‌ی و اساس یکسانی دارند فقط هوافضا یک مقداری تخصصی تر روی اجسام پرنده کار می‌کند.

۴- توضیح در مورد چارت درسی
در مقطع کارشناسی رشته‌ی هوافضا، در کل ۱۴۴ واحد پاس می‌شود که این دروس به یک سری دسته تقسیم می‌شوند. بخشی از دروس عمومی هستند که در تمام رشته‌ها مشترک است. بخشی از دروس هم مانند فیزیک ۱و۲، ریاضی ۱و۲، معادلات دیفرانسیل، دروس پایه‌ای هستند و باید حتما برداشته شوند. یک سری دروس هستند که دروس اصلی و اجباری هستند که تقریبا می‌توان گفت با مکانیک یکسان هستند. مانند مقاومت مصالح، ترمودینامیک، سیالات.
در سال آخر درس های تخصصی اجباری باید برداشته شود مثل مکانیک مدارهای فضایی، طراحی هواپیما، تحلیل سازه‌های فضایی، طراحی سازه‌های هوایی و دروسی که بیشتر مختص هوافضا می‌شود‌.
دسته‌ی دیگری از دروس، درس‌های تخصصی اختیار هستند که می‌توانید مطابق علاقه خود بردارید که این دروس می‌تواند زمینه ساز گرایش ارشد شما هم باشد. برای مثال کسی که در دروس تخصصی اجباری به ترمودینامیک علاقه‌مند شده، بعداً می‌تواند به درس سوخت و احتراق را به عنوان یک درس اختیاری بردارد. و در نهایت یک‌ سری کارگاه ما داریم که کمی بستگی به دانشگاه‌های مختلف دارد و یک مقدار در هر دانشگاه متفاوت است. هر دانشگاه مطابق امکانات خود کارگاه‌هایی مخصوص دارد.
گرایش ‌های این رشته شامل پیشرانش، ایرودینامیک، سازه، کنترل و فضایی است.
گرایش پیشرانش و ایرودینامیک خیلی به هم شباهت دارند. با دروس سیالاتی و ترمودینامیکی که در فیزیک دبیرستان است شباهت زیادی دارند. ایرودینامیک نیروی متقابل وارده از طرف هواپیما و هوا بررسی می‌کند. در پیشرانش راجع به نحوه‌ی کار و احتراق موتور ماشین‌های پرنده است. گرایش سازه راجع به بدنه‌ی اجسام پرنده است و نیروی وارد به بدنه را بررسی می‌کند. گرایش کنترل راجع به این است که شما یک جسم پرنده را چگونه میتوانید کنترل کنید. مثلا چه اجزایی باید داخل هواپیما حرکت کنند که منجر به حرکت هواپیما شود. یا چگونه میتوانیم یک هواپیما یا موشک را در یک مسیر درست کنترل و هدایت کنیم. گرایش فضایی نیز مربوط به اجسام در فضا مانند ماهواره است‌ که بخش مشترکی با گرایش کنترل دارد.
در مقطع کارشناسی این رشته دانشجویان گرایش انتخاب نمی‌کنند ولی در دروس تخصصی اختیاری میتوان با توجه به گرایش مورد نظر خود در مقطع ارشد، انتخاب واحد کرد.

۵- تفاوت رشته با آنچه عموماً دانش‌آموزان دبیرستانی فکر می‌کنند و همچنین تصورات و باورهای غلط
خیلی از افراد اشتباها تصور می‌کنند که در این رشته فضانوردی و خلبانی یاد می‌گیرند که هیچکدام از این‌ها درست نیست. این رشته درباره‌ی موتور و نحوه‌ی کار اجسام پرنده است.

۶- زمینه‌های کاری مختلف جهت آینده شغلی
این مسئله به خود دانشجو بستگی دارد. بعضی از افراد به کارآفرینی علاقه‌مند هستند و پس از پایان کارشناسی به کارهای استارتاپی رو می‌آورند و در این زمینه مثلا درباره‌ی ماهواره ها کار می‌کنند. بعضی افراد دنبال شغل‌های کارمندی هستند و جذب یک‌سری شرکت‌ها می‌شوند و مثلا در شرکت‌های هواپیمایی مشغول به کار می‌شوند. همچنین میتوان در سازمان فضایی استخدام شد. بعضی از شرکت ‌ها هستند که بیشتر مکانیکی هستند و میتوان در آن‌جا هم مشغول به کار شد. مانند شرکت مپنا و توربوتک. این شرکت‌ها، شرکت‌های مطرحی در زمینه‌ی مکانیک هستند که دانش‌آموخته های هوافضا هم می‌توانند در آن ‌ها مشغول به کار شوند. یعنی الزامی نیست که شما حتما وارد بازارکار هوافضا شوید.

۷- آینده تحصیلی جهت مقاطع بالاتر (هم در داخل هم در خارج)
در ایران دانشگاه‌هایی که در مقطع کارشناسی هوافضا دارند به نسبت دانشگاه‌هایی که مکانیک دارند تعداد کمتری دارند که در مقطع ارشد هم به همین نحو است. در مقطع دکترا هم اکثر دانشگاه‌های مطرح مانند تهران، شریف، امیرکبیر، خواجه نصیر و علوم تحقیقات دارند.
در خارج از ایران هم بسیاری از دانشگاه‌های مطرح در اروپا و امریکا و کانادا هم در مقطع ارشد، هم دکترا و هم پست داک این رشته را دارند.

۸- وضعیت مهاجرت با رشته مورد نظر (آیا در خارج از کشور خواهان دارد یا خیر)
این رشته به دلیل اینکه در صنایع نظامی استفاده می‌شود، شاید یک مقدار ریسک مهاجرت را بالا ببرد ولی اگر در شما در کارشناسی یا ارشد تزی که انتخاب می‌کنید تز حساس و نظامی نباشد، مشکلی پیش نمی‌آید. توصیه‌ای که اکثر افراد می‌کنند این است که اگر در ایران هوافضا خوانده‌اید و میخواهید برای ارشد یا دکترا مهاجرت کنید، ترجیحا برای رشته‌ی مکانیک در گرایش مدنظر خود اپلای کنید چون گرایش های مکانیک به هوافضا شبیه هستند. از بابت پذیرش از دانشگاه‌های خارج در هوافضا مشکلی نیست و به شما پذیرش می‌دهند ولی ممکن است برای ویزا گرفتن با مشکل مواجه شوید. البته خیلی از افرادی بودند که توانسته‌اند در خود رشته‌ی هوافضا اپلای کنند و مشکلی نداشتند.

۹- معایب و نقاط ضعف رشته مهندسی مکانیک
واقعیت این است که میبینیم خیلی از دانشجویانی که تصور متفاوتی با واقعیت این رشته داشتند و پس از ورود به این رشته سرخورده می‌شوند یا مثلا انتظار دارند که داخل ایران هواپیما طراحی کنند که خب ما این را نداریم یا تعداد ان خیلی محدود است. یا برخی انتظار درس‌های جذاب عملی دارند که اینگونه نیست و درس‌های عموما به صورت تئوری در دانشگاه ارائه می‌شوند.
بازارکار هوافضا نسبت به مکانیک محدودتر است و برخی فکر میکنند که در هوافضا بازارکاری وجود ندارد. درحالیکه اگر شما دانشجوی بسیار خوبی باشید، شرکت‌های مطرح به دنبال شما می‌آیند و شما را جذب می‌کنند.

۱۰- مهارت‌ها و توانایی‌های علمی‌لازم برای ورود به رشته (مثلا مهندسی مکانیک نیاز به پایه ریاضی و فیزیک قوی دارد)
داوطلبان باید درک خوبی از مسایل فیزیک داشته باشند. مثلا کسی که میخواهد در زمینه‌ی پیش‌رانش کار بکند باید خیلی خوب بتواند شرایط احتراق و شعله را درک بکند و مسایل مربوط به ان را بتواند لمس کند. تجسم فضایی و سه بعدی هم برای رشته‌ی هوافضا بسیار مهم است‌ و کمک زیادی به دانشجو می‌کند. البته فهم ریاضی هم در این رشته مهم هست ولی نه به اندازه‌ی فیزیک و هندسه.

۱۱- روحیات لازم برای ورود به رشته (مثلا روحیه مدیریتی، خلاقیت بالا، مهارت‌های ارتباطی قوی یا …)
بنظر من کسانی که میخواهند رشته‌های مهندسی بخوانند باید خیلی انسان های دقیق و منظمی باشند. کس که نمی‌تواند زمان‌بندی درستی داشته باشد ممکن است در دانشگاه ضربه بخورد. جزیی نگری و دقت هم خیلی مهم است و فرد باید بتواند همه‌ی جزییات را در کنار هم درنظر بگیرد.

۱۲- اگر شخصی بخواهد در ارشد به هوافضا تغییر رشته بدهد( برای مثال از مکانیک به هوافضا)، چه مسائلی متوجه اوست؟
اگر یک نفر از رشته‌ی مکانیک بخواهد در ارشد هوافضا بخواند، شاید این مزیت را داشته باشد که یک پایه‌ی قویتری بتواند کسب کرده باشد زیرا همه‌چیز را کلی خوانده است. اما از طرفی ممکن است در دروس تخصصی که مربوط به هوافضا می‌شود به مشکل بر بخورد و یک‌سری مفاهیم را در ارشد متوجه نشود زیرا برخی مربوط به دروس اختصاصی هوافضا در کارشناسی می‌شود. کسایی که از رشته‌های دیگر در ارشد هوافضا می‌خوانند شاید در ترم‌های اول تا به این رشته و اصطلاحات تخصصی آن عادت بکنند سختی بکشند.