مهارت‌های نرم؛ شاه‌کلید مهندسان موفق – نقد و انتقادپذیری؛ فراتر از ادعا!

آنچه در قسمت پیشین به طور مختصر بیان کردیم، مقدمه‌ای بر بحث انتقادپذیری بود. هر مهندس و به طور کلی هر فرد، باید نقد کردن، سازگاری و وفق‌پذیری را بیاموزد، در شغل خود انعطاف‌پذیر باشد و بتواند احترام خود و دیگران را حفظ کند. در این قسمت، به این موضوعات حیاتی خواهیم پرداخت، موضوعاتی که نه تنها در مسیر شغلی، بلکه به عنوان یک انسان باید به آنها توجه کنیم.

در قسمت اول، ما با مهارت‌های نرم آشنایی مختصری پیدا کردیم. دیدیم که هر مهندس موفق، یا بهتر است بگوییم هر فرد موفق در دنیای امروز، باید از این مهارت‌ها برخوردار باشد. مهارت‌های نرم، همان چیزی است که یک مهندس حرفه‌ای و پرمشتری را از یک مهندس عادی، متمایز می‌کند. پس از آشنایی اجمالی، به بررسی زیرمجموعه‌هایی از این مهارت‌ها پرداختیم و جزئیات بیشتری را مورد بحث قرار دادیم. قسمت اول به مهارت‌های ارتباطی اختصاص داشت. ما به اهمیت مهارت‌های ارتباطی اشاره کردیم و نکاتی درباره تمرین آنها گفتیم. درباره صحبت در جمع، گوش دادن فعالانه، فنون مذاکره و خدمات مشتریان یاد گرفتیم. اگر قسمت اول را هنوز نخوانده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم از آنجا شروع کنید.

مهارت‌های نرم؛ شاه‌کلید مهندسان موفق – قسمت اول

در قسمت دوم، به تجزیه و تحلیل کار تیمی پرداختیم. مشاغل مهندسی معمولا پروژه‌محور هستند. در یک پروژه، ممکن است چندین نفر با تخصص‌های مختلف در کنار هم کار کنند. دیدیم که در کار تیمی، چطور مسئولیت‌ها، تقدیرها و تقبیح‌ها بین اعضای گروه تقسیم می‌شوند. یاد گرفتیم با تنش‌ها کنار بیاییم و از مخالفت همکارانمان بیشترین استفاده را ببریم.

مهارت‌های نرم؛ شاه‌کلید مهندسان موفق – قسمت دوم

ما در مجموعه مکانیک‌آل، از متخصصان حرفه‌ای و منابع معتبر کمک گرفتیم تا مهم‌ترین مهارت‌های نرم را که امروزه برای مهندسان کلیدی هستند، یکجا جمع کرده و معرفی کنیم. این مهارت ها در قالب یک پست سریالی، در چند قسمت منتشر خواهند شد که هر قسمت، در رابطه با یک مجموعه مهارت است. در بخش‌های ابتدایی، درباره ارتباطات، صحبت در جمع، کار تیمی و فنونی از این دست صحبت می‌کنیم. در بخش‌های آینده به مهارت‌های نگارشی، خلاقیت و حل مسئله، تحقیق، انتقادپذیری، مدیریت زمان، مدیریت احساسات و چندین مهارت دیگر خواهیم پرداخت.

مخاطب این پست سریالی، علاوه بر مهندسان، هر کسی است که می‌خواهد کاری را شروع کند، در شغل خود پیشرفت داشته باشد و نسخه بهتری از خودش بسازد. با ما همراه باشید.

نقد کردن و انتقادپذیری (Openness to Feedback)

وقتی مشغول به کار هستید، نه تنها باید نظرات دیگران را بپذیرید (چه مثبت و چه منفی)، بلکه باید این نظرات را در کار و فعالیت خود تأثیر دهید. طبق نظر یک کارفرما: «ممکن است کارمند شما فوق‌العاده بااستعداد باشد، اما اگر به نظرات دیگران گوش ندهد و خودش نیز نظری ندهد، درون سازمان رشدی نخواهد داشت.»

اگر یک مصاحبه شغلی شامل چالش فنی رودررو باشد، مسئول استخدام قطعا شما را نقد خواهد کرد تا واکنش شما را در برابر انتقاد بررسی کند. واکنش هوشمندانه این است که به مصاحبه‌گر بگویید که متوجه حرف او شده‌اید و اگر چیزی برایتان شفاف نیست، بپرسید.

بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که انتقادپذیر هستند، و در بعضی موارد، به شما التماس می‌کنند که آنها را نقد کنید! اما وقتی واقعا با یک نقد روبرو می‌شوند، فورا قطاری از استدلال‌ها ردیف می‌کنند که آن نقد را بی‌اساس جلوه دهند. یا حتی فراتر از این، بلافاصله از شخص منتقد، تصویری هیولامانند در ذهن خود می‌سازند و به ذهن خود می‌سپارند که معاشرت با او را کاهش دهند. صادقانه از خودتان این سوال را بپرسید: «واکنش درونی من در برابر نقد چیست؟»

پادکست پیشنهادی درباره این موضوع:

WorkLife with Adam Grant: How to love criticism | TED Talk Subtitles and Transcript | TED

ده از ده و حتی بیشتر!

ممکن است در مصاحبه شغلی با این سوال مواجه شوید که «نقاط قوت و ضعف شما چیست؟» پاسخ شما به این سوال نیز نشانه‌ای است که دیدگاه شما را درباره انتقاد و رشد آشکار می‌کند. برخی از افراد می‌گویند «من سر کار هیچ اشتباهی نمی‌کنم!» یا اگر از آنها بخواهید به مهارت‌های خود از یک تا ده امتیاز دهند، برخی افراد در بسیاری از زمینه‌ها به خود ده می‌دهند.

عجیب ولی واقعی! احتمال این که شما در تمام زمینه‌ها ده از ده باشید، چیزی در حدود احتمال پرواز کردن دلفین‌هاست. اگر بخواهید خود را کاندیدای همه چیز تمام و به قول خارجی‌ها پرفکت نشان دهید، مدیران احتمالا تشخیص می‌دهند که از کمبود خودآگاهی رنج می‌برید. بهترین راه این است که صادق باشید! درباره نقاط قوت خود با صداقت حرف بزنید و درباره زمینه‌هایی که کمتر در آنها توانایی دارید نیز حرف بزنید. از این طریق، نشان می‌دهید که خود را خوب ارزیابی می‌کنید و به ارزیابی دیگران نیز واکنشی مثبت نشان خواهید داد.

در ادامه، به برخی‌ از مهارت‌های نرم مرتبط با انتقادپذیری خواهیم پرداخت.

سازگاری و انعطاف‌پذیری (Adaptability and Flexibility)

تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است و زمانه نشان داده است که «هر که در این حلقه نیست، فارغ از این ماجراست». تغییرات تکنولوژی در مهندسی نقشی حیاتی دارد. نیاز مشتریان دائما در حال تغییر است و متدهایی مثل توسعه چابک بیشتر و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درباره نقش تکنولوژی در مهندسی، دیدگاه‌های جالبی وجود دارد. حتما شنیده‌اید که مهندسان یکی دو نسل قبل، از خاطراتشان با محاسبات دستی و نقشه‌کشی کاغذی می‌گویند. برخی از آنها معتقدند مهندسانِ امروز اصلا مهندس نیستند، چون کار یدی نمی‌کنند! صحت یا عدم صحت این حرف به کنار، امروزه اگر یک مهندس با نرم‌افزارهای رشته خود آشنایی کافی نداشته باشد، خیلی در جامعه مهندسان مورد پذیرش واقع نمی‌شود.

سازگاری با تکنولوژی و به روز ماندن، تنها زیرمجموعه این بحث نیست. کارفرمایان دنبال افرادی می‌گردند که بتوانند و بخواهند به سرعت خود را با شرایط متنوع وفق دهند. این شامل یادگیری سریع، مشارکت فعالانه و قدرت ترک عادت است که گاهی از هر کسی برنمیاید. طبیعتا مهارت استقبال از کارها و چالش‌های جدید، باید با آرامش و بدون تنش صورت بگیرد تا ارزش داشته باشد.

احترام (Respectfulness)

احترام برای داشتن محیط کاری سالم، نیاز حیاتی است. وقتی افراد مورد احترام و ارزش واقع می‌شوند، فرهنگ کاری مثبتی ترویج می‌یابد که در آن، کارمندان وفادار، پرانرژی و پرانگیزه هستند و می‌توانند بهترین خودشان باشند.

یک جمله کلیدی را همیشه به خاطر داشته باشید: با دیگران به گونه‌ای رفتار کنید که دوست دارید با شما آن گونه رفتار کنند. حواستان باشد که شما، همکارانتان، مشتریان و روسایتان حق‌هایی دارند، نظراتی دارند، آرزوها و خواسته‌هایی دارند، تجربه‌ای دارند و صلاحیتی دارند. آنها هم اشتباهاتی می‌کنند. این اشتباهات صرفا درس‌هایی است برای آینده. آنها هم دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی مشابه شما دارند و هدف مشترکی را دنبال می‌کنند: می‌خواهند در شغل خود موفق باشند.

چطور انتقادپذیر باشیم؟

ارائه تمرین برای این مهارت نرم کمی سخت است. انتقادپذیری بستگی به شرایط و شخصی دارد که شما را نقد می‌کند یا شما از او انتقاد می‌کنید. در هر حال، مهم این است که اخلاق حرفه‌ای را رعایت کنید، احترام خود و طرف مقابل را نگه دارید و کینه‌ای به دل نگیرید.

می‌توانید نظرتان را با جزئیات ارائه دهید و این کار را به طریقی مثبت و بااحترام انجام دهید، و به همین ترتیب می‌توانید نظری نیز دریافت کنید. در ارائه نقدهایتان شفاف، محترمانه، همدلانه و بدون استعاره‌ صحبت کنید. ممکن است گاه به گاه اختلاف نظری نیز رخ دهد. برخورد شما با اختلاف نظرات مهم است.

ممکن است به راحتی در یک پروژه غرق شوید و نظر دادن و نقد شنیدن را کنار بگذارید، پس بهتر است عادت کنید که نظراتتان را بیان کنید. وقتی همکاران شما ببینند که شما دائما در حال پیشنهاد دادن و به اشتراک گذاشتن دغدغه‌هایتان هستید، آنها هم با راحتی بیشتری این کار را انجام می‌دهند. و در پایان، وقتی با نقدی مواجه شدید، آن را در آغوش بگیرید و نسخه بهتری از خودتان بسازید.